Trịnh Nguyên Huân - người anh, người thầy trong Văn phòng Đại tướng (KQ)

Từ 1 người thầy

Hay qua lại Văn phòng, hơn nữa đại tá Trịnh Nguyên Huân - 1 trong những thư kí của cụ lại là thầy giáo "bậc đàn anh" của chúng tôi ở Đại học KTQS nên tình cảm khá thân thiết. Vì vậy đã ghi nhận được nhiều chuyện hay.

Thầy Huân về trường Quân sự từ 1968, dạy môn Hóa. (Mãi gần đây mới hay thầy là lính Thiếu sinh quân Tiểu đoàn 1 trường VHQĐ Lạng Sơn 1960, và lại là anh trai LS Trịnh Thúc Doanh k5 Trỗi. Ông cụ thân sinh ra thầy là cán bộ Trường Lục quân VN, lính cha tôi và cô Mai mẹ Doanh rất thân với bà Hưng). 

Vốn "cầm, kỳ, thi, họa", giỏi tiếng Anh, tiếng Pháp nên anh được cụ Đặng Quốc Bảo chọn lên Phòng Nghiên cứu. Thầy trò tôi hay được gọi "đi kẻ, vẽ" triển lãm, cùng tham gia các hội diễn văn nghệ. Năm 1974, tại Hội diễn toàn quân, học viên Dương Minh Đức  với ca khúc  "Trong trái tim ta có Bác" của thầy đã đoạt tấm huy chương vàng đầu tiên trong cuộc đời nghệ thuật của mình. Có lẽ từ đây mà Đức rẽ sang con đường nghệ thuật!

Sau 30/4/1975, thầy tham gia tiếp quản các thư viện của quân đội ngụy và mang về cho trường rất nhiều sách quý: Bách khoa toàn thư, sách chuyên môn... mà chưa bao giờ các cán bộ KHKT của ta được sờ tay. Mỗi lần lên thư viện tôi như bị lạc vào "mê cung" với những cuốn sách giấy thơm phức, bìa cứng, kĩ thuật in hiện đại (chứ không phải những trang giáo trình in ti-pô lem nhem, hôi mùi mực in, từng được sử dụng suốt thời đi học) - sản phẩm tuyệt vời của nhân loại.

Văn phòng Đại tướng

Thời gian sau 1975, cụ Văn là Phó Thủ tướng phụ trách cả mảng KHKT. Việc thành lập 1 văn phòng giúp việc là cần thiết. Từng nhiều năm là Tổng tư lệnh QĐNDVN, cụ đề nghị các đơn vị cung cấp các cán bộ giỏi chuyên môn, giỏi ngoại ngữ. Anh Huân cũng được tiến cử cùng với thầy Thanh của trường Quân sự.

Từ năm 1976, Văn phòng Đại tướng bắt đầu hoạt động. Chú Nguyễn Huyên - vốn công tác trong Cục Chính trị miền cùng thời cụ Nguyễn Chí Thanh, Trần Độ, Trần Văn Trà... đến năm 1974 ra Bắc điều dưỡng thì ở lại luôn vì 1975 đã giải phóng miền Nam - cũng được chọn về.

Chú còn nhớ, văn phòng lúc ấy tá túc trong 1 dãy nhà lợp tole ở góc vườn. Nắng mưa, nóng lạnh không làm giảm sút ý chí và hăng hái của các cán bộ giúp việc cho Đại tướng. Anh em tham gia nhiều công trình tổng kết về KHQS, về KHKT, cả y tế, giáo dục, xã hội... Mãi tới năm 1979, Bộ Chính trị mới quyết định cho xây dãy nhà 1 tầng bên trái biệt thự, làm văn phòng dùng cho đến hôm nay.

Lúc cao điểm có đến 17 cán bộ làm việc ở văn phòng, chưa kể các cộng tác viên. Hiện nay còn lại 2 đại tá Nguyễn Huyên và Trịnh Nguyên Huân cùng 1 sĩ quan cận vệ, 1 nhân viên hành chính kiêm chụp ảnh, 1 lái xe, 2 vệ binh.

Tại đây có phòng tiếp khách, phòng họp và các phòng nhỏ cỡ 10m2 cho cán bộ làm việc. Nay quà tặng Đại tướng: trướng, tranh ảnh, tượng, các tác phẩm nghệ thuật treo kín tường, tràn cả ra hành lang.

Cách đây hơn chục năm, có chủ trương bàn giao lại các công thự mà gia đình cán bộ lãnh đạo đã ở cho Nhà nước. Cục trưởng Cục Hành chính quản trị có đến gặp cụ Văn. Ông ta truyền đạt cả ý kiến "giải thể văn phòng". Nghe xong cụ vui vẻ trả lời: "Là đảng viên tôi xin chấp hành nghị quyết. Tuy vậy xin phép cho tôi chuẩn bị trong 6 tháng, tôi sẽ tìm người đủ năng lực. Họ sẽ bàn giao công việc với các cán bộ cũ rồi về làm việc giúp tôi. Tôi sẽ kí hợp đồng và tự trả lương cho họ".

Ông này trở về. Một tuần sau quay lại thông báo, ý kiến của trên là "vẫn duy trì hoạt động của Văn phòng". Cho đến cuối năm 2009, Văn phòng Đại tướng vẫn hoạt động tích cực, giúp cụ lên lịch tiếp khách, tiếp nhận các thông tin cần có ý kiến xác minh của cụ.

Có lần tâm sự với thầy Huân thì biết rằng những lí luận quân sự, lịch sử QĐNDVN thời cụ Văn là Tổng tư lệnh đã cơ bản làm xong và đựơc xuất bản. Thật là mừng! Hiếm có nhà chỉ huy quân sự nào có nhiều tác phẩm như Đại tướng!

Sức khỏe Đại tướng những ngày này

Chú Huyên có kể lại, cụ có sức khỏe tuyệt vời. Những năm trước luôn dành gần 1 tiếng để tập thiền mỗi ngày. Chả hiểu sao lần bị tràn dịch màng phổi ở tuổi ngoài 90 vẫn không làm sức khỏe cụ suy sút. Cách đây 3-4 năm, cụ bị ngã, gãy cả xương đùi. Vậy mà Viện 108 với công nghệ ghép xương hiện đại đã điều trị an toàn cho cụ. Tháng 10/2008 đến thăm cụ ở khu nghỉ Hồ Tây thấy cụ không cần dùng khung inox để đi mà vẫn đi lại nhẹ nhàng.

Từ đầu năm nay, Bệnh viện 108 yêu cầu cụ phải vào nằm để tiện theo dõi. Cụ vẫn tỉnh táo nhưng phải mở khí quản để thở oxy. Hàng tuần, chú Huyên và anh Huân vẫn vào báo cáo tình hình thời sự. Không còn đọc được các bài viết và không thể cầm bút kí tên.

Cuối tháng 3 rồi, cùng anh Chu Thành và cháu Vân Anh vào báo cáo Văn phòng về dự kiến tổ chức Lễ tưởng niệm cho cụ Chu Văn Tấn. Tiện có mang theo mấy tấm ảnh của cụ Văn cùng cụ Chu, gia đình liền gửi chú Huyên mang vào ngay chiều đó.

Hôm sau quay lại, chú Huyên kể, khi đưa ảnh cho cụ Văn xem và hỏi "Anh có nhớ anh Chu Văn Tấn không?". Cụ xem rồi gật đầu "có". Chú Huyên viết lên mặt sau tờ lịch treo mấy dòng chữ lớn "Hội Sử học VN, Ban Liên lạc Chiến sĩ Việt Bắc và gia đình ngày 22/5/2010 sẽ tổ chức sinh hoạt tưởng niệm Thượng tướng Chu Văn Tấn. Văn phòng thay mặt anh sẽ gửi lẵng hoa với nội dung "Tưởng nhớ Thượng tướng Chu Văn Tấn nhân kỉ niệm 100 năm ngày sinh của Anh", anh có đồng ý không?". Cụ lại gật đầu. 

Mong sao sức khỏe cụ cứ duy trì như thế cho đến tháng 8 này, nhất là cụ có mặt trong lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Ấy cũng là nguyện vọng của toàn dân.

Hà Nội những ngày tháng 4/2010